مقدمه : مواد شیمیایی ، به علت دارا بودن میل ترکیبی ، ناراحتیها و بیماریهایی را در افراد مورد تماس ایجاد می‌کنند که این عوارض و اثرات زیان بار امکان دارد چند دقیقه یا چند سال بعد از تماس بروز نمایند:
دید کلی در صنایع شیمیایی :
- در صنایع شیمیایی نیز مانند دیگر صنایع ، عوامل زیانبخش محیط کار اعم از شیمیایی ، فیزیکی ، بیولوژیکی و سایکولوژیکی (آسیبهای روانی) مطرح است. از آنجایی که بسیاری از مواد شیمیایی مورد مصرف در صنایع شیمیایی ، دارای میل ترکیبی هستند و نیز به علت اینکه میل ترکیبی با اثرات و فعالیتهای بیولوژیک به صورت موازی جریان می‌یابد ، باید چنین انتظار داشت که دیر یا زود در افراد مورد تماس مواد شیمیایی ، مخاطرات و یا بیماریهای خاصی بروز نماید.
- مواد شیمیایی فعال ، آثار زیانبخش خود را بین چند دقیقه تا چند سال بروز خواهند داد.
- مشاهده این مطلب را از دست ندهید » مواد شیمیایی | علم شیمی در زندگی روزمره
اثرات تحریکی مواد شیمیایی :
- تماس خیلی از اسیدها و قلیاهای آلی ، کانی و املاح فلزی و بالاخره حلالها با پوست بدن ، باعث تحریک آن شده ، سبب پیدایش قرمزی ، تورم و سوزش می‌شود و در مراحل پیشرفته حتی باعث ایجاد تاول و زخم و از بین رفتن نسوج زیرپوستی می‌گردد. در حالیکه محرکهای قوی چون اسید سولفوریک ، اسید نیتریک ، سود سوزآور ، گاز اکسید اتیلن و کلرور کلسیم ممکن است اثر خود را در عرض لحظه‌ها تا ساعتها بروز دهند.
- تحریک کننده‌های ملایم‌تر ، از جمله حلالهایی مثل کتون‌ها و استون و یا الکل و صابونها نیز ، آثار خود را بعد از روزهای تماس ، ظاهر می‌سازند.
- در دستگاه تنفسی فوقانی ، اثر گازها و بخارات و ذرات مواد شیمیایی محرک ، ایجاد سوزش و آبریزی از بینی نموده و در مراحل پیشرفته ، سبب زخم تیغه میانی بینی و بالاخره ، سوراخ شدن آن می‌گردد.
- این اثرات تحریکی در حلق و حنجره و مجاری تنفسی بزرگ و ریه‌ها نیز ظاهر شده و اثر خود را به صورت سوزش ، سرفه ، ایجاد خلط و تنگی نفس ظاهر خواهند نمود.
- به دلیل اثر تحریکی مواد محرک در چشمها ، قرمزی ، ریزش اشک و فرار از نور ظاهر می‌شود.
- در دستگاه هاضمه ، اثر بخار اسیدها بر دندانها سبب از بین رفتن مینا و عاج و نهایتا فساد دندان می‌شود.
- مشاهده این مطلب را از دست ندهید » آشنایی با مواد شیمیایی نفت و گاز و پتروشیمی
اثرات حساسیتی یا آلرژیک در مواد شیمیایی :
- اثرات آلرژیک بسیاری از مواد شیمیایی در پوست بدن شناخته شده است. در مخاط دستگاه تنفسی فوقانی و تحتانی نیز اثرات آلرژیک خیلی شناخته شده‌اند. آسم آلرژیک ، در اثر مواد شیمیایی زیاد دیده می‌شود. در صنایع داروسازی و پلاستیک ، آسم شغلی مدتهاست مورد توجه قرار گرفته است.
- در صنایع داروسازی ، بیش از همه ، آنتی بیوتیک‌ها ایجاد آسم می‌نمایند.
- در صنایع پلاستیک سازی ، برخی از مواد اضافی که به‌عنوان سخت کننده یا کاتالیست بکار رفته‌اند و بندرت خود پلیمرها ، می‌توانند در دستگاه تنفسی مشکل ایجاد کنند و این آثار هم در مراحل ساخت و هم در مراحل مصرف آنها ممکن است پدید آید.
- مواد بکار رفته در رنگها ، لاکها ، چسبها و ... می‌توانند ایجاد «برونکو اسپاسم» نمایند. این مواد شیمیایی ، باعث ایجاد نوعی آسم می‌شوند.
- فرمالدئید در غلظت کم ، حساسیت دهنده و در غلظت بالا ، محرک است.
- آنزیمهایی که بخصوص در پودرهای شستشو بکار برده می‌شوند، ایجاد حساسیت می‌کنند.
- از فلزات ، املاح پلاتین که به عنوان کاتالیزور در صنایع شیمیایی ، عکاسی و داروسازی بکار می‌روند، نیز آلرژی بوجود می‌آورند.
- «سریسین» (Sericin) نیز که در صنایع ابریشم‌کاری و آرایشگاه‌ها مورد مصرف دارد، امکان دارد چنین حالتی را بوجود آورد.
اثر خفه‌کنندگی یا جایگزینی با اکسیژن :
- برخی از گازها نظیر متان ، هلیوم ، استیلن ، آرگون ، اتان ، اتیلن ، هیدروژن ، نئون ، پروپان ، پروپیلن به عنوان خفه‌کننده‌های ساده نامیده می‌شوند. به این معنی که این گازها در اصل سمی نیستند ، اما اگر نسبت آنها در هوای تنفسی به غلظت قابل توجهی برسد ،سبب کاهش میزان اکسیژن هوای تنفسی شده و در نتیجه ، ایجاد خفگی می‌نمایند.
- حداقل اکسیژن در هوای تنفسی نباید از 18 درصد حجمی در فشار جو طبیعی کمتر باشد. ضمنا باید دانست که خیلی از این گازها ، بدون بو بوده و خطر انفجار نیز دارند و از این بابت باید مورد توجه باشند.
اثرات سرطان‌زایی :
- سرطان به تنهایی بیش از عوامل دیگر باعث مرگ و میر بشر در جهان امروزی است. دوران نسبتا طولانی بیماری ، اشکال تشخیصی در مراحل اولیه و بالاخره درد که معمولا در مراحل آخر بیماری ظاهر می‌شود ، افکار مردم آگاه جهان را به این بیماری معطوف داشته و نبودن درمان قطعی بر این آشفتگی فکری ، پیوسته افزوده است. اطمینانی که کارگران از ایمن بودن کار با مواد سرطان زا می‌خواهند انعکاسی از نگرانی و توجهی است که همه مردم نسبت به چگونگی این بیماری و علت بروز آن دارند. برای رفع این نگرانی‌ها در عرض 40 سال گذشته کوشش زیادی در دو جهت زیر صورت گرفته است:
- هرچه بیشتر کیفیت و چگونگی بیماری‌زایی آن مشخص گردد. تلاشهای بسیاری شده است تا سرطان از لحاظ بیوشیمی تعبیر و تفسیر شود.عوامل بوجود آورنده سرطان شناخته شوند.
- اثرات آنزیمها در ایجاد این بیماری مطالعه شده ، اما نتیجه مثبتی بدست نیامده است. این آنزیمها در نسوج سرطانی و سالم هر دو وجود دارند و اگر چه میزان آنها ممکن است متغیر باشد ، اما تغییرات آنزیمی قابل توجهی از یک نوع تومور به نوع دیگر موجود است. به صورتی که حقیقتا نمی‌توان یک آنزیم مخصوص و یا گروهی از آنزیمها را برای تغییر نسوج سرطانی و سالم مورد سنجش و آزمایش قرار داد.
- متخصصین علم ژنتیک ، از تغییرات کروموزومی صحبت کرده‌اند ، ولی این تغییرات نیز در نوع مشخصی از تومور سرطانی در افراد مختلف و در حیوانات یکسان بوده است. کشف بافت سرطانی ، نتایج امیدوار کننده ای به بار آورده و تا حدودی به شناخت چگونگی این بیماری کمک کرده است.
نتیجه گیری : در این مقاله به اثرات مواد شیمیایی بر سلامت پرداخته ایم .
با سپاس.
- مجله الکترونیکی صنایع شیمیایی ، رنگ و پلیمر با هدف پرداختن به موضوعات و صنایع مرتبط با علم شیمی در موضوعات صنایع شمیایی ، معرفی شرکت های شیمیایی و ارائه مطالب و اخبار صنایع شیمی راه اندازی شده است . 02634277196 ، 09932488975 ،02634277641 ،
اشتراک
گزارش
نظرات من